Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın üçüncü çeyreğine (temmuz-eylül dönemi) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, GSYH 2025 yılı üçüncü çeyrek ilk tahmini zincirlenmiş hacim endeksi olarak geçen yılın aynı çeyreğine göre, yüzde 3,7 arttı. Böylece Türkiye ekonomisi, büyüme trendini 21 çeyreğe taşımış oldu.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 41,6 artarak, 17 trilyon 424 milyar 718 milyon liraya çıktı. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri, cari fiyatlarla ABD doları bazında 432 milyar 880 milyon olarak gerçekleşti.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak inşaat sektörü toplam katma değeri yüzde 13,9, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 10,8, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 10,1, ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar yüzde 9,6, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,1, sanayi sektörü yüzde 6,5, ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri yüzde 6,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 4,4, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,2 ve kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri ise yüzde 2,1 artarken, tarım sektörü yüzde 12,7 azaldı.
AA Finans Büyüme Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, bu yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda Türkiye ekonomisinin yüzde 3,97 büyümesini öngörmüştü.
Öte yandan, TÜİK geçmiş çeyreklere ilişkin büyüme verilerinde revizyona gitti.
Türkiye ekonomisinin 2021'den bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:
| Yıllar | 1. Çeyrek | 2. Çeyrek | 3. Çeyrek | 4. Çeyrek | Yıllık |
|---|---|---|---|---|---|
| 2021 | 8 | 22,4 | 8,2 | 10,4 | 11,8 |
| 2022 | 7,8 | 7,6 | 4,1 | 3,1 | 5,4 |
| 2023 | 4 | 4,6 | 6,5 | 4,9 | 5,0 |
| 2024 | 5,3 | 2,3 | 2,8 | 3,2 | 3,3 |
| 2025 | 2,5 | 4,9 | 3,7 |
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,1 yükseldi. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı çeyreğine göre, yüzde 3,4 artış gösterdi.
Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 4,8 yükseliş kaydetti. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 0,8, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 11,7 arttı.
Mal ve hizmet ihracatı, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,7 azalırken, ithalatı yüzde 4,3 yükseldi.
İş gücü ödemeleri söz konusu dönemde yüzde 41,1, net işletme artığı/karma gelir yüzde 43,5 artış gösterdi.
İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayri safi katma değer içerisindeki payı, geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 35 iken, bu oran yılın aynı döneminde de yüzde 35 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı da yüzde 46 iken, üçüncü çeyrekte yüzde 46,7 olarak belirlendi.
| Yıl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiş Hacim | Değişim oranı |
|---|---|---|---|---|
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) | |
| 2023 1. Çeyrek | 4.798.503 | 254.299 | 196,7 | 4 |
| 2023 2. Çeyrek | 5.696.948 | 281.090 | 212,9 | 4,6 |
| 2023 3. Çeyrek | 7.894.487 | 303.663 | 239,5 | 6,5 |
| 2023 4. Çeyrek | 8.701.530 | 314.189 | 243,6 | 4,9 |
| 2023 Yıllık | 27.091.469 | 1.153.241 | 223,2 | 5 |
| 2024 1. Çeyrek | 9.075.604 | 293.781 | 207,1 | 5,3 |
| 2024 2. Çeyrek | 10.142.412 | 314.092 | 217,7 | 2,3 |
| 2024 3. Çeyrek | 12.307.887 | 370.600 | 246,2 | 2,8 |
| 2024 4. Çeyrek | 13.061.323 | 379.781 | 251,4 | 3,2 |
| 2024 Yıllık | 44.587.225 | 1.358.255 | 230,6 | 3,3 |
| 2025 1. Çeyrek | 12.537.940 | 346.926 | 212,2 | 2,5 |
| 2025 2. Çeyrek | 14.605.817 | 378.308 | 228,3 | 4,9 |
| 2025 3.Çeyrek | 17.424.718 | 432.880 | 255,2 | 3,7 |
TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranı (yüzde) şöyle:
| 2025 1. Çeyrek | 2025 2. Çeyrek | 2025 3. Çeyrek | |
|---|---|---|---|
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | -0,7 | -5,5 | -12,7 |
| Sanayi | -1,6 | 6 | 6,5 |
| İmalat sanayisi | -2,4 | 6,9 | 7,7 |
| İnşaat | 8,5 | 11,1 | 13,9 |
| Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri | 1,5 | 5,8 | 6,3 |
| Bilgi ve iletişim | 5,7 | 7,1 | 10,1 |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | -0,1 | 4 | 10,8 |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 2 | 2,6 | 4,2 |
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | 2,4 | 5,8 | 4,4 |
| Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 0,9 | -0,5 | 2,1 |
| Diğer hizmet faaliyetleri | 4,4 | 2,5 | 7,1 |
| Sektörler toplamı | 2,2 | 5,1 | 2,9 |
| Vergi-sübvansiyon | 4,5 | 2,9 | 9,6 |
| Gayrisafi yurt içi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) | 2,5 | 4,9 | 3,7 |
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, NSosyal hesabından yaptığı açıklamada, Türkiye ekonomisinde, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,7 oranında büyüme gerçekleştiğini anımsattı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak da yüzde 1,1'lik büyüme ile ekonominin son üç çeyrekteki pozitif eğilimini ivmelendirerek sürdürdüğünü, küresel ve bölgesel olumsuz konjonktüre rağmen dayanıklılığını ortaya koyduğunu belirten Yılmaz, sağladıkları siyasi istikrar ortamı ve öngörülebilir politikalar çerçevesinde büyüme performanslarının 21 çeyrektir kesintisiz devam ettiğini vurguladı.
Cevdet Yılmaz, 2025 yılı üçüncü çeyreğinde GSYH'nin dolar cinsinden yıllıklandırılmış olarak 1,538 trilyon seviyesine çıktığını (2024 yılı 1,358 trilyon) üçüncü çeyrek itibarıyla yıllıklandırılmış kişi başı milli gelirin ise yaklaşık 17 bin dolar seviyesine ulaştığının görüldüğünü aktardı.
2025 yılının üçüncü çeyrek büyümesinde, sanayi ve inşaat dahil hizmetler sektöründeki olumlu görünüm ve sabit sermaye yatırımlarının artış göstermesinin belirleyici olduğuna dikkati çeken Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Özellikle inşaat sektörü yüzde 13,9 oranında büyüme kaydederken makine ve teçhizat yatırımları ise yüzde 11,3 oranında artarak güçlü eğilimini sürdürmüştür. Büyümenin sürdürülebilir bir kompozisyonda gerçekleştirilmesine destek olan bu yatırım artışı ekonomideki dinamizme katkıda bulunmuş ve firmaların daha verimli bir üretim yapısına geçişlerini desteklemeye yönelik yatırım taleplerini sürdürdüklerini ortaya koymuştur. Üretim yönüyle değerlendirildiğinde, 2025 yılı üçüncü çeyreğinde sanayi sektörü yüzde 6,5 oranında, inşaat dahil hizmetler sektörü ise yüzde 4,6 oranında büyüme kaydederken bu yıl yaşanan zirai don ve kuraklık etkisiyle tarım sektörü yüzde 12,7 negatif büyüme kaydetmiştir. 2025 yılı üçüncü çeyreğinde toplam tüketim büyümesi yüzde 4,2 oranında kaydedilirken sabit sermaye yatırımlarının büyümesi ise yüzde 11,7 oranında güçlü bir artış gerçekleştirmiştir. Kamu tüketiminde ise yüzde 0,8 oranında oldukça sınırlı bir artış gerçekleşmiştir. 2025 yılı üçüncü çeyreğinde net mal ve hizmet ihracatı büyümeyi sınırlı düzeyde aşağı yönlü etkilemiştir."
Bu oranların, enflasyonla mücadele kapsamında aldıkları kararların yansıması olarak ortaya çıktığını aktaran Yılmaz, "Mali disipline verdiğimiz önem ve sıkılaştırıcı politikalardan yatırımların görece daha az etkilenmesi yönündeki çabalarımızı bu rakamlar desteklemektedir. Üçüncü çeyrek verileri, dengeli büyüme modelimize uygun olarak ekonomimizin dirençli yapısını ve sürdürülebilir büyüme patikasındaki kararlılığımızı ortaya koymaktadır." ifadelerine yer verdi.
2025 yılının ilk 9 ayında GSYH yüzde 3,7 oranında büyürken, yurt içi talebin büyümeye katkısının 4,8 puan olarak kaydedildiğini vurgulayan Yılmaz, şunları kaydetti:
"Yılın son çeyreğinde dışsal koşulların talep üzerinde oluşturduğu geçici ivmenin ortadan kalkmasıyla birlikte büyüme kompozisyonunda dengeli seyrin daha da belirginleşmesi beklenmektedir. Bu doğrultuda dezenflasyon sürecinin kesintisiz sürmesini sağlayan, yatırımı, üretimi ve ihracatı artırmayı odak belirleyen politikalarımız kararlı şekilde uygulanmaya devam edilecektir. Uyguladığımız makroekonomik istikrar ve yapısal dönüşüm adımları birçok testten başarıyla geçmekte olup Orta Vadeli Program'da ortaya koyduğumuz hedef ve politikalar ile ekonomimizin dayanıklılığını daha da artıracağımıza inanıyoruz."
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,7 olan büyümenin, son çeyrekte ılımlı seyretmesini ve 2025 yılında Orta Vadeli Program'ın (OVP) sınırlı üzerinde gerçekleşmesini öngördüklerini bildirdi.
Şimşek, yaptığı yazılı açıklamada, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini değerlendirdi.
Türkiye ekonomisinin 2025'in üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,7, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak çeyreklik bazda yüzde 1,1 büyüdüğüne dikkati çeken Şimşek, "Böylece 9 aydaki yıllık büyüme yüzde 3,7 gerçekleşti. Yıllıklandırılmış milli gelirimiz 1,5 trilyon doları aştı. Tarımın GSYH içindeki ağırlığının yüksek olduğu bu çeyrekte, zirai don ve kuraklığın etkisiyle daralan tarım katma değeri, büyümeyi belirgin şekilde sınırlarken, tarım dışı büyüme yıllık yüzde 5,6 oldu." ifadesini kullandı.
Şimşek, sanayinin katma değerinin yüzde 6,5 arttığını ve bu artışta özellikle yüksek teknolojili üretim öne çıktığını aktardı.
Deprem bölgesinin yeniden imarına yönelik çalışmaların katkısıyla inşaat sektöründeki güçlü büyümenin sürdüğünü belirten Şimşek, tüketim ve yatırımların yılın ilk yarısında olduğu gibi dengeli bir görünüm sergilediğini bildirdi.
Şimşek, inşaat yatırımlarındaki olumlu seyrin yanı sıra üretim kapasitesi açısından kritik önemde olan makine ve teçhizat yatırımlarının yüzde 11,3 arttığını aktararak, bu dönemde küresel ticaretteki görece zayıf seyrin de etkisiyle net dış talebin büyümeyi 1 puan sınırladığını ifade etti.
Cari açığın milli gelire oranının, yüzde 1,3 ile sürdürülebilir seviyede kalmaya devam ettiğine işaret eden Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Büyümenin son çeyrekte ılımlı seyretmesini ve 2025 yılında OVP'nin sınırlı üzerinde gerçekleşmesini öngörüyoruz. Daha elverişli finansal koşullar ve destekleyici küresel konjonktür sayesinde ekonomik aktivitedeki artışın 2026'da, bu yıldan daha olumlu olmasını bekliyoruz. Ayrıca büyümenin, enflasyondaki düşüşü desteklemeye devam edeceğini değerlendiriyoruz."
Şimşek, dezenflasyon sürecini de olumsuz etkileyen kuraklık ve don gibi arz yönlü şokların etkilerini azaltmak amacıyla verimliliği artıracak, sulama altyapısını güçlendirecek ve kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlayacak çalışmaları sürdürdüklerini belirterek, şunları kaydetti:
"Özellikle emek yoğun sektörlerde zayıf seyreden üretimi canlandırmak ve istihdamı korumak amacıyla reel sektöre yönelik desteklerimize devam ediyoruz. Fiyat istikrarını merkeze alan, sürdürülebilir yüksek büyüme ve kalıcı refah artışını hedefleyen programımızı kararlılıkla uyguluyoruz. Bu program sayesinde son iki yılda elde ettiğimiz kazanımları kalıcı hale getirecek ve ekonomide dönüşümü sağlayarak verimliliği ve rekabet gücünü artıracak yapısal reformları hayata geçiriyoruz."