Irak Başbakanlık Basın Ofisi tarafından yapılan yazılı açıklamada, 17 Temmuz'da toplanan Bakanlar Kurulunun, IKBY ile varılan yeni petrol anlaşmasını onayladığı bildirildi.
Anlaşma kapsamında IKBY hükümeti, bölgede üretilen tüm petrolün gelirlerini Irak’ın Devlet Petrol Şirketi olan SOMO'ya teslim edecek. Teslim edilen her bir varil için bölgesel hükümete 16 dolar avans ödenecek.
Açıklamada, IKBY'nin günlük en az 230 bin varil petrolü Bağdat'a teslim etmesi gerektiği belirtilirken, üretim artışına bağlı olarak ek miktarın da SOMO'ya aktarılacağı kaydedildi. Petrol ihracatının durması halinde ise tüm petrolün Irak Petrol Bakanlığı’na verileceği ifade edildi.
Irak Meclisi, 2 Şubat'ta IKBY'de faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse eden bir düzenlemeyi onaylamış, taşıma maliyetini varil başına 16 dolar olarak belirlemişti. Bu adım, Türkiye'ye ihracatın yeniden başlaması açısından kritik bir eşik olarak değerlendirilmişti.
Son anlaşmayla birlikte, 25 Mart 2023'te kesilen petrol akışının yeniden başlamasına yönelik süreçte önemli bir ilerleme kaydedildi.
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Araştırmacısı Sercan Çalışkan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, IKBY'nin günlük 230 bin varil petrolü federal hükümete teslim etmeyi taahhüt etmesinin taraflar arasında ortak bir iradenin şekillenmeye başladığına işaret ettiğini belirterek, "Anlaşmanın teknik yönlerinin ötesinde, Bağdat-Erbil hattında süregelen gerginliklerin yumuşaması, Türkiye üzerinden petrol ihracatını sağlayan Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın yeniden devreye alınması için gerekli zemini oluşturabilir." dedi.
Çalışkan, ayrıca söz konusu anlaşmanın özellikle Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimler öncesinde hayata geçirilmesinin, Irak'ta iç siyasi istikrar açısından dikkati çeken bir adım olduğunu söyledi.
Sürecin önünde önemli zorluklar bulunduğunu ve Irak'ın kuzeyindeki petrol sahalarına düzenlenen insansız hava aracı (İHA) saldırılarını anımsan Çalışkan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Özellikle son dönemde IKBY'ye ait sahalarda artan İHA saldırıları, bölgedeki güvenlik açıklarını ve enerji altyapısına yönelik riskleri bir kez daha gözler önüne serdi. Dolayısıyla, hattın sadece siyasi değil, aynı zamanda güvenlik temelli sorunlarının da giderilmesi ve boru hattının güzergahına sirayet edecek olası güvenlik risklerinin ortadan kaldırılması gerekiyor. Mevcut İHA saldırılarının boru hattının olduğu bölgelere genişlemesi hattın sürdürülebilir bir şekilde işlerlik kazanmasının önündeki en büyük engellerden biri olarak ortaya çıkabilir. Dolayısıyla siyasi müzakereler sürerken hem bölgesel krizlerin yaratacağı güvenlik riskleri hem de Irak içerisinden meydana gelebilecek güvenlik sorunlarının hattın güzergahına oluşturacağı risklerin gözetilmesi önem arz ediyor."
Çalışkan, bunun yanı sıra Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın yeniden işlerlik kazanmasına ilişkin dış politika dinamiklerinin de dikkatle takip edilmesi gerektiğinin altını çizerek, "ABD'nin uzun süredir Irak merkezi hükümetine hattın açılması yönünde baskı yaptığı biliniyor. Özellikle ABD Başkanı Donald Trump yönetimi içerisinde Dışişleri Bakanı Marco Rubio gibi isimlerin bu konudaki hassasiyetlerini Bağdat’la yürütülen diplomatik temaslarda sıkça gündeme getirdiği biliniyor.” diye konuştu.
Bu bağlamda, Bağdat ile IKBY arasında varılan son anlaşmanın, Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden yeniden petrol ihracatının başlaması için teknik ve siyasi bir ön zemin oluşturabileceğini vurgulayan Çalışkan, "Anlaşmanın sağladığı bu yumuşama ortamı, taraflar arasında hattın tekrar faaliyete geçirilmesine yönelik müzakerelerin hız kazanmasını mümkün kılabilir. Ayrıca ABD gibi etkin dış aktörlerin bu süreci destekleyici bir pozisyon alması, Bağdat’ın boru hattının açılmasına dair adımları kolaylaştırmasını sağlayabilir." ifadelerini kullandı.
Çalışkan, Irak'ta 2025 seçimlerine kısa bir süre kalmışken, Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın yeniden devreye alınması meselesinin seçim sürecinde merkezi hükümet ile IKBY arasında kritik bir müzakere başlığı olarak ön plana çıkabileceğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bu nedenle atılacak her adım, yalnızca enerji politikaları açısından değil, seçim öncesi siyasi denklemler ve ittifaklar bakımından da belirleyici rol oynayacak. Ancak yapılan son anlaşmanın, iki taraf arasında tıklanan müzakere trafiğini normal bir zemine çekerek sonuca ulaştırdığı bu olumlu tablonun da Kerkük-Ceyhan Boru Hattı'nın açılmasına dair müzakere masasını seçimler öncesinde yeniden kurabileceği unutulmamalı."
