2.4.8.4 Hanlar
•Sarı Han: Ahmet Faik oğlu Hacı Muhammed tarafından 1357 senesinde yaptırılmış olan han orijinal yapısını korumakta olup günümüzde Vakıflar Bölge Müdürlüğü mülkiyetinde 1994 senesinden u güne restoran olarak şahıslara kiralamaktadır. Hanın bölgeden geçen yolcuların kalması amacıyla tek katlı ve tek sahanlı olarak tasarlanmış, dış duvarları trakit taşından yapılan hanın giriş kapı kısımlarında kemerli ve söveli kabartmalar bulunurken iç kısım tasarımı boydan boya sivri beşik şeklinde tasarlanmıştır.
•Paşa Hanı: Murat Paşa Camii külliyesinde yer alan Paşa han 18. Yüzyılda inşa edilmiş olup Vakıflar Bölge Müdürlüğüne devredilmiştir.
•Bor Hanı: İsmini yer aldığı ilçeden alan han 13. Yüzyıl eserleri arasında yer almakta ve günümüzde depo olarak kullanılan hanın restorasyon yapılmasına ihtiyaç duymaktadır (Özkarcı, 1996).
2.4.8.5 Yeraltı Şehirleri
•Fertek Yeraltı Şehri: Kapadokya bölgesinde yer alan birden yazla yer altı şehirlerinden bir tanesidir. Merkeze bağlı Fertek mahallesinde yer alan yer altı şehri M.S. 3. Yüzyılında aynı zamanda manastır olarak inşa edilen Fertek yer altı şehrinin iki kapısı bulunmakta ve yapı içerisindeki aydınlatma tünelleri ve havalandırma sistemi dikkat çekici bir düzeydedir. Yer altı şehir il merkezine 6 km uzaklıktadır.
•Gölcük Yeraltı Şehri: Merkeze bağlı Gölcük beldesinde yer alan Gölcük Yeraltı Şehri henüz turizme kazandırılamamış olup bölge yer yapısının yumuşak tüf tabakadan oluşmasından dolayı çökme riski mevcuttur.
•Kayırlı Yeraltı Şehri: I. derecede arkeolojik sit alanı ilan edilmiş bölge içerisinde yer alan yeraltı şehri merkeze bağlı Kayırlı köyü sınırların içerisinde olup henüz turizme kazandırılamamıştır. Yeraltı şehri tüf tabaklardan ve çok katlı bir yapıya sahip olması hasebiyle Tipik Kapadokya bölgesinde bulunan yer altı şehirleri ile benzerlik göstermektedir.
•Niğde Yeraltı Şehri: Şehrin merkezinin altında bulunup giriş kapısı Niğde kalesi altında olan şehrin çıkış kapısı Şerif Ali türbesinin (2 km uzaklıkta) yakınlarında bulunmakta ve günümüzde yer altı şehir turizme açılmamıştır.
•Diğer Yeraltı Şehirleri: Diğer yer altı şehirlerinin dışında Çiftlik ilçesinin Bozköy beldesinde Kula köyünde yer alan 2 farklı yer altı şehri bulunmakta olup turizme açık olmayıp turizme kazandırma çalışmaları yapılmaktadır.
2.4.8.6 Saraylar
•Bahçeli Köşk: Roma dönemi eserlerinden olan köşk Bor ilçe beldesi olan Bahçelide yer almaktadır. Köşk ile birlikte yanı bölgede tarihi roma havuzu yer almaktadır.
•Öküz Mehmet Paşa Sarayı: Çalışmamızın külliyeler bölümde bilgi verilmiş olup Ulukışla ilçesinde yer almaktadır (Özkarcı, 1996).
2.4.8.7 Su Kemerleri
•Tyana Su Kemerleri: merkeze 20 km uzaklıkta Bahçeli beldesi ve Kemerhisar ilçesi arasında Roma döneminde inşa edilmiş olan kemerler Roma havuzunun devamı niteliğinde olup I. ve II. asırda Roma imparatorları Trajen ve Hadriyan tarafından Roma havuzunun suyunu kente taşımak amacıyla yaptırılmıştır. Kemerleri Roma havuzuna yakın kısımları torak altında olmak üzere 3 km uzunlukta inşa edilen kemerlerin 1,5 km si toprak yüzeyinde inşa edilmiştir. Büyük kısmı tahrip olmasına rağmen önemli bir bölümü günümüze kadar ulaşmıştır. Kemerhisar tarihte önemli yerleşim yeri olmasından ve verimli arazilerinden dolayı Hititliler şehir “TUVANUVA” olarak isimlendirmiştir (Özkarcı, 1996).
2.4.8.8 Kaleler ve Kuleler
•Niğde Kalesi: Bizanslılar tarafında 9. yy da Alaeddin Tepsi üzerine inşa edilmiş olan kale I. Alaeddin Keykubat (1220-1237), II. Rüknettin Süleyman Şah (1196-1204) ve II. Kılıçarslan (1155-1192) döneminde değişikliklere uğramış olup son ve esas şeklini almıştır, İç kısmımda yer alan iç kale ve yapıları koruyan büyük surlar yükseltisi az olan kuzey-güney kısmı boyuna uzanan alçak tepenin üzerine inşa edilmiştir. Ayrıca bu kısmına üzerinde inşa edilen Alaeddin camisinden dolayı Alaeddin tepesi ismi verilmiş olup Alaeddin Camisi ile birlikte Rahmaniye Camisi ve Hatır oğlu çeşmesi inşa edilmiştir. İlerleyen tarihlerde kale etrafına şehir inşa edilmiş, Cumhuriyet döneminde Hapishane olarakta kullanılan bölge ve günümüzde sit alanı olmuş 2007 senesinde restorasyon ve çevre düzenlemeleri yapılarak turizme kazandırılmıştır.
•Keçi Kalesi: Altunhisar ilçesinde Hasan dağının güneyinde yer alan Keçi kalesi beldesinden bulunan kale, Helenistik döneminde inşa edildiği ve tarihte Bizanslar tarafından restore edildiği, inşa edildikten sonra Kapadokya Krallığının batı belgesindeki önemli savunma alanlarından birini oluşturmuştur.
•Murtandı Kalesi: Muttandı kalesi Çiftlik ilçesinde yer almakta olup eski ismiyle Murtandı olan günümüzde Murtaza köyünde yüksek bir tepe üzerine inşa edilmiştir. Bizans dönemi eserlerinden olan kalenin büyük bir bölümü tahrip olmuş olup günümüzde sadece sur duvarları kalmıştır.
•Yeşilyurt Asmaz Kalesi: Orta çağ dönemi eserlerinden olan kale Altunhisar ilçesinin Hasan dağ eteklerinde bulunan Yeşilyurt beldesinde yer almaktadır. Kalenin bellik kısmı yıkılmış oluş kalan kısımlar içerisinde küçük bir göl ve köprü bulunmaktadır.
•Lülve Kalesi: Yapımı Roma dönemine ait olan kale Ulukışla ilçesi Başmakçı köy sınırlarında olup Lülü, Lülve ve Lüle isimleriyle de zikredilmektedir.
•Kepez Kalesi: Ulukışla ilçesinde yer alan Kepez’de bulunan kale civarında M.Ö. 2000 yıllardan itibaren yaşantının başladığı ve bölgede Frig, Hitit ve Roma dönemlerine ait kalıntılar bulunmuştur.
•Gedelli Kalesi: Ulukışla ilçesinde yer alan kale, büyük bir kayanın oyulması şeklinde inşa edilmiş ve günümüzde hala eski ihtişamını korumaktadır. Geniş bir alana sahip ve korunaklı onan kalede birçok uygarlığın yaşadığı düşünülmektedir.
•Saat Kulesi: Avrupa’da 14. Yüzyılda başlayan saat kulesi inşa geleneği Osmanlıda 17. Yüzyılda başlamasına rağmen Anadolu’daki örneklerine 19. Yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır. 1900’lü yılların başında Sultan Abdülhamit Han tarafından yayınlanan ferman ile bir bölgeye saat kulesi inşa emri verilmiş ve inşa edilen saat küllerinden 50 tanesi günümüze kadar ayakta kalabilmiştir. Niğde saat kulesi 1901 senesinde minare görünümümde ve dört bölüm şeklinde inşa edilmiştir. İnşa edildiği dönemde bölgenin en yüksek yapıtını oluşturan saat şehrin her yerinden görülebilmekte ve her saat vurulan çan şehrin her yerinden duyulabilmektedir. (DEVAMI YARIN…)
