Erdoğan, Şanghay İşbirliği Teşkilatının 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi için gittiği Çin'in Tiencin şehrindeki temaslarının ardından yurda dönüşünde, uçakta gazetecilere açıklamalarda bulundu ve soruları yanıtladı.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in şeref konuğu olarak Şanghay İşbirliği Teşkilatı Zirvesine iştirak ettiğini hatırlatan Erdoğan, zirveye katılımlarının, hem teşkilatla hem de köklü bağları olan Asya ülkeleriyle ilişkilere addettikleri önemin bir nişanesi olduğunu belirtti.
Teşkilat üyesi 10 ülkenin nüfusunun 3,8 milyara ulaştığına, ekonomik büyüklüğünün ise 30 trilyon dolara yaklaştığına dikkati çeken Erdoğan, "Teşkilatın 1996'dan bu yana dinamik bir dönüşüm içerisinde olduğunu görüyoruz. Ekonomik ve ticari alanlardaki işbirliğini ön plana çıkararak bir hüviyet kazanıyor. Teşkilat, aynı zamanda, küresel ve bölgesel sorunların çözümünde rol oynamayı da kendine şiar edinmiştir." ifadesini kullandı.
"Şanghay Ruhu" başlığı altında sıralanan "eşitlik", "istişare", "karşılıklı güven ve fayda", "farklılıklara saygı", "ortak kalkınma" gibi ilkelerin, 2019'da ilan edilen Yeniden Asya Girişimi'nin temel yaklaşımlarıyla da örtüştüğünü anımsatan Erdoğan, şöyle devam etti:
"Bölgemizde ihtilafların barışçıl yollarla çözülmesi için en fazla gayret eden ülkelerin başında geliyoruz. Teşkilatın, ülkemiz dahil diyalog ortaklarıyla irtibatı artırma çabasını bu bakımdan isabetli buluyorum. Zirvede ülkemizin çok taraflı diplomasi geleneği, bölgesel güvenlik ile sürdürülebilir kalkınma politikamız hakkında hitapta bulunduk. Konuşmamda Gazze'deki soykırımı gündeme getirdim. Çin Devlet Başkanı değerli dostum Sayın Şi Cinping ile ilk gün heyetlerimizin de katıldığı verimli bir görüşmemiz oldu. Görüşmede, ikili ilişkiler ve yatırım konularını ele aldık. Ticaret ortağımız Çin ile ekonomik ilişkilerimizi daha dengeli ve sürdürülebilir hale getirmek istiyoruz. Çin tarafıyla istişarelerimizi sürdürüyoruz. Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Üyesi Sekreteri Sayın Say Çi ve heyetiyle bu minvalde verimli bir görüşmemiz oldu. Dışişleri Bakanım, 3 Eylül'de düzenlenecek anma programına katılacak."
Zirve kapsamında, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in yanı sıra Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile gündemdeki konuları ele aldıklarını hatırlatan Erdoğan, "Yine zirveye katılan birçok devlet ve hükümet başkanıyla temaslarımız oldu. Bu görüşmelerde de ikili işbirliği konularıyla birlikte, İsrail'in Filistin'e yönelik saldırılarını da değerlendirdik." bilgisini paylaştı.
Bir gazetecinin, kendisinin, Çin'in People's Daily gazetesindeki makalesini alıntılayarak, "Bir Çin atasözüne atfen 'Tuhaf zamanlardan geçerken' ifadesini kullandınız. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping bulunduğumuz coğrafyadaki akıl almaz hukuksuzluklara, kilitlenen uluslararası topluma dair nasıl bir yaklaşım içinde? Doğu'nun lokomotifi Pekin, NATO üyesi, Batı'ya entegre bir ülke olan Türkiye'nin, dünyanın 'normalleşmesi' hedefinde oynadığı rolün ve potansiyelinin farkında mı?" sorusunu yöneltmesi üzerine Erdoğan, şunları kaydetti:
"Çin, Türkiye'nin bölgesel önem ve etkisinin farkında. Bu nedenle Türkiye'yi önemli bir aktör olarak görüyor. Çin ile ilişkilerimizi geliştirmenin gayreti içerisindeyiz. Ekonomik ilişkilerden dijital teknolojilere, enerjiden sağlığa birçok alanda işbirliği fırsatlarını değerlendiriyoruz. Biz, dünyaya yalnızca Doğu-Batı ekseninde bakmıyoruz. Ufku soğuk savaş ayazında buz tutmuş bir ülke değiliz. Doğu ile Batı arasında ayrışmanın değil, yeni köprüler kurmanın gerekli olduğunu devamlı söylüyoruz. Her platformda insanı merkeze alan politikalarımızı savunuyoruz. Savunmaya da devam edeceğiz. Uluslararası sistemlerin tıkandığı bir dünyada, normalleşmenin ancak ve ancak hakkaniyet temelinde çözümlerle sağlanacağına inanıyoruz. Geçmişten ders alıyor, geleceği doğru okuyor ve bu vizyonla yolumuzda ilerliyoruz. Biz diyalog kanallarını açık tutmanın önemine inanıyoruz. Biz, adil ve müreffeh bir dünyanın inşa edilebileceğini düşünüyoruz. Nitekim 'daha adil bir dünya mümkün' derken hep bunu ısrarla işledik, işlemeye de devam ediyoruz. Bu istikamette yolumuza devam etmenin de gayreti içerisindeyiz. Çin'in, uluslararası camianın önemli bir parçası olarak, bizim bu çabamızı desteklemesini bekliyoruz."
Rusya Devlet Başkanı Putin'le yaptığı görüşmenin içeriğine ilişkin soruya ise Erdoğan, şöyle cevap verdi:
"Rusya Devlet Başkanı Sayın Vladimir Putin ile ikili görüşmemizde, Ukrayna-Rusya savaşının adil bir barışla sonlandırılması için yapılabilecekleri ele aldık. Enerji alanında işbirliği, özellikle bu görüşmede ele aldığımız konuydu. Türkiye olarak en başından beri, Ukrayna-Rusya savaşının müzakereler yoluyla sonlandırılabileceğini her daim ele alıyoruz. İstanbul'da gerçekleşen müzakereler bu yolun açık olduğunun en net ispatıdır. Müzakerelerin seviyesinin aşamalı olarak yükseltilmesi, bizim arzu ettiğimiz bir yoldur. Barış umudunu çözüm odaklı ve somut sonuçlara dönüştürmek lazım. Bunun için de liderler seviyesinde bu işi ele almak durumundayız.
Sayın Putin'in son Alaska Zirvesi'nden hangi neticelerle döndüğünü, o görüşmelerde neler düşündüğünü değerlendirdik. ABD Başkanı Sayın Donald Trump ile yaptığı görüşme çok önemliydi. Bu konularda Sayın Putin'in düşüncelerini aldığımız gibi, Ukrayna Devlet Başkanı Sayın Volodimir Zelenskiy ile de ayrıca telefon diplomasisi yöntemiyle bazı görüşmelerimiz oldu. Onunla gerçekleştirdiğimiz bu temaslarda da Sayın Zelenskiy'nin, Sayın Putin'e bakışını görme fırsatını yakaladık. Alaska Zirvesi'nin neticelerini de tekrar değerlendirme imkanını yakaladık. Hem Sayın Zelenskiy hem Sayın Putin'in yaklaşımlarını olumlu buldum. 'Türkiye'de İstanbul sürecinin devamı yönünde bir girişim olabilir' dediğimizde, kendisi bu konuyla ilgili 'niye olmasın' noktasındaydı. Ancak henüz buna hazır değiller."
Bir basın mensubunun, "ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Alaska Zirvesinin ardından, Avrupa'da bir kez daha 'Kıta'nın jeopolitik bir rolü kalmadığı' yönünde tartışma açıldı. Sizce de öyle mi, Türkiye'nin jeostratejik kimliği bu durumdan nasıl etkileniyor? Bu durumun, Türkiye'nin jeopolitik kimliği üzerindeki etkisi nedir?" sorusu üzerine Erdoğan, şunları söyledi:
"Sayın Trump, Ukrayna-Rusya savaşının taraflarıyla görüşmeler yaptı. Hem Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, hem Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy hem de Avrupalı liderlerle temaslar gerçekleştirdi. Bu görüşmeler makuldür, makbuldür, kıymetli bir stratejidir. Ukrayna-Rusya savaşını ancak barış odaklı diyalog sona erdirir. Biz de bu konuda, başta Sayın Trump olmak üzere Ukrayna-Rusya savaşının taraflarıyla görüşmeler gerçekleştirdik. Sayın Putin, Sayın Zelenskiy ve Avrupalı liderlerle sürekli temas halindeyiz. Dışişleri Bakanım, İstihbarat Başkanım muhataplarıyla gerekli görüşmeleri yapıyorlar. Bu görüşmeler de bu süreci sürekli olarak hızlandırıyor. Biz, İstanbul'da gerçekleştirilen doğrudan müzakerelerle, diyalog zemini geliştirmiş ve güçlendirmiş bir ülkeyiz. Tahıl koridoru ve esir takaslarıyla biliyorsunuz somut çıktılar elde etmiştik. En doğru yaklaşım da aslında budur. Bunu da bırakmayı düşünmüyoruz. Bu sürecin devamıyla ilgili adımları atıyoruz, atmayı da sürdüreceğiz. Ben Sayın Putin ile yaptığım her görüşmede tahıl koridoru, esir takası konularını daima gündemde tutuyorum. Tutmaya da devam edeceğim. Temennimiz buradan bir netice almaktır. Adil ve kalıcı barış, tarafları dışlamadan müzakere zeminini güçlendirerek gelecektir. Türkiye, savaşın en başından beri her iki tarafla görüşebilen, her iki tarafın da güvenini kazanmış olma özellikleriyle örnek olmuştur. Hep birlikte çatışmayı değil müzakereyi, savaşı değil barışı öncelersek, aralanan fırsat penceresini ardına kadar açarız."
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Dışişleri Bakanlığının, Mahmud Abbas ve 80 Filistinli yetkilinin vizelerini iptal etmesiyle ilgili bir soru üzerine ise şu değerlendirmelerde bulundu:
"Amerika'nın bu kararı, BM'nin varoluş nedenine uygun düşmüyor. Kararın bir an önce gözden geçirilmesi gerektiği kanaatindeyiz. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu dünya üzerindeki meselelerin tartışılması ve çözümler üretilmesi için vardır. Filistin heyetinin Genel Kurul'da olmaması sadece İsrail'i memnun eder. Bu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, bana göre henüz içeriği ve katılımcıları kesinleşmemiş bir Genel Kuruldur. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bu konuda bir görüşme yapmak istedim, maalesef o da ben de fırsat bulamadık. Bu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nu nasıl gerçekleştireceğiz, bunu Genel Kurul tarihine kadar telefon diplomasisiyle değerlendirelim istiyoruz. BM Genel Sekreteri'nin bu konudaki düşüncelerini de öğrenmek istiyorum. Çünkü bu gelişmeler ani gelişmeler değil. Filistin'de mağdurlar var. Bir de bu zulmü içi kan ağlayarak izleyenler var. On binlerce mazlum var mağdur var. Bunların hakkını hukukunu koruma noktasında adımlar atmamız lazım."
Gazze'de 7 Ekim 2023'ten beri 60 bini aşkın şehit, 150 bini aşkın yaralının olduğunu vurgulayan Erdoğan, şunları kaydetti:
"Zaman zaman ülkemize yaralılar gönderiliyor. Biz bu konuda seferber olmuş durumdayız. Her şeyden önce bir defa İsrail'in bu soykırımı hiçbir zaman unutulmayacak. Filistin'de bebeklerin, annelerin, babaların nasıl katledildiğini hiçbir zaman insaf sahibi olan anneler, babalar unutmayacak. Filistin'in sesinin kısılması doğru değildir. Bu sesi kısmak, susturmak mümkün değildir. Amerika'dan beklenen, İsrail'in katliamlarına, zulümlerine 'dur' demesidir. Bazı Avrupa ülkelerinin de aralarında bulunduğu birçok ülke, BM Genel Kurulu'nda Filistin'i devlet olarak tanımaya hazırlanıyor. Bu yıl BM Genel Kurulu'na muhtemelen Filistin meselesi damga vuracak. Bu damgayı vuranlardan bir tanesi de herhalde bu fakir olur. Filistinli yetkililer BM Genel Kurulu toplantısına katılmasa dahi Filistinli mazlumların sesi orada yankılanacaktır. Allah rahmet eylesin Sezai Karakoç'un dediği gibi 'Biz sussak, tarih susmayacak. Tarih sussa hakikat susmayacak'."
Erdoğan, "Yönünü Ankara'ya ve Şam'a dönenler kazanacak, kıblesini şaşırıp kendilerine yeni patronlar arayanlar kaybedecek" sözlerinin anımsatılıp, "İsrail, Türkiye'de devam eden Milli Dayanışma ve Kardeşlik sürecini Suriye'de YPG üzerinden atacağı adımlarla sabote etmeye mi çalışıyor? YPG'nin mutabakata rağmen Suriye ordusuna katılmasını engelleyen İsrail mi?" şeklindeki soruya şu yanıtı verdi:
"Komşumuz Suriye'de kalıcı refah ve huzurun sağlanmasını istiyor, birlik ve beraberliğini önemsiyoruz. Yakın geçmişte yaşananlar göstermiştir ki Suriye'deki huzursuzluk, en fazla bize yansıyor. Bunu görmemiz lazım. Suriye topraklarında karışıklık çıkartmak isteyenlere ne biz göz yumarız ne de Şam yönetimi buna rıza gösterir. Biz, Suriye'nin bütün renkleriyle bir ve bütün olmasını ve öyle kalmasını isteriz. Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve yönetimi bizim gibi düşünüyor. Fakat böylesine uzun bir savaş yaşamış bütün coğrafyalarda olduğu gibi Suriye'de de kaos çıkarmak isteyenler çok ama çok fazla. Bunların kim oldukları malumdur. Onun için biz Suriye'yi yalnız bırakmayacağız. Devamlı onların yanında duracağız. Suriye'nin yeniden ayağa kalkmasını inşallah kimse engelleyemeyecek. Kaosa yatırım yapan savaş baronları bu sefer kaybedecek. Arap, Kürt, Türkmen, Nusayri, Sünni, Hıristiyan fark etmeksizin tüm kesimleriyle Suriye halkı kazanacak. Şunu da çok net ifade etmek isterim; her kim bu süreci baltalamaya çalışırsa bunun faturasını öder. Kürtler nerede yaşarsa yaşasın bizim kardeşimizdir. Kimse bizi birbirimizden ayıramaz. Kimse bizim ebedi kardeşliğimize pusu kuramaz. Kararlıyız, azimliyiz. Nasıl ki et kemikten ayrılmaz, aynen bizim bu kardeşliğimiz de birbirinden ayrılmaz. Basiret, feraset ve sağduyu ile hareket edilirse, her sorun çözülür. Ama hüsnüniyet olmazsa, en basit konular bile kördüğüm haline gelir. Biz, huzur ve sükunet ortamının güçlenmesinden yanayız, bunun için de çalışmaya devam edeceğiz."
Diğer bir basın mensubunun, "Terör örgütü PKK'nın fesih ve silah bırakma kararı sonrası 'Terörsüz Türkiye' süreci kapsamında Meclis'te kurulan komisyon öncelikli olarak hangi somut adımı atacak? Bu yönde bazı tartışmalar yaşanıyor. Komisyonda yasal düzenlemeler olacak mı? İlk aşamada beklentiniz nedir?" sorusuna ise Erdoğan, şu karşılığı verdi:
"Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde oluşturan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu geniş katılımla çalışmalarına devam ediyor. Komisyon çalışmaları ile ilgili Meclis Başkanımız Numan Kurtulmuş ile bir telefon görüşmesi yaptım. Samimi bir şekilde bu turları belli bir noktaya getirdik. Bundan sonraki süreci de aynı kararlılıkla devam ettirecekler. İnanıyorum ki sonuçta Türkiye, 40 yıllık bir sorunu ortadan kaldıracak ve geleceğe bir ve bütün şekilde yürüyecektir. Türkiye'nin geleceğini ilgilendiren böylesi bir meselede dedikodulara, tevatürlere değil, devlet ciddiyeti içinde yapılan ve yapılacak açıklamalara odaklanmak en doğrusudur. Biz yol haritamızı da menzilimizi de net bir biçimde belirledik. Terörle mücadeleye ayrılan kaynaklar artık kalkınmaya, üretime, yatırıma, istihdama harcanacak. Terörsüz Türkiye'nin kazananı tüm Türkiye, terörsüz bölgenin kazananı ise bölgemizdeki tüm kardeş halklar olacak."
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın ABD Başkanı Donald Trump'ın eşi Melania Trump'a gönderdiği Gazze'deki insani krize ilişkin mektubun, dünya basınında da geniş yankı bulduğunun hatırlatılması ve "Hanımefendi'nin mektubunda, Melania Trump'a, 'Ukrayna'daki savaş için gösterdiği hassasiyeti, Gazze'deki insani kriz için de göstermesi' çağrısı dikkat çekiciydi. Sayın Hanımefendi'nin bir anne duyarlılığıyla yaptığı çağrı için neler söylemek istersiniz?" sorusu üzerine Erdoğan, şu yanıtı verdi:
"Şair ne diyor, benim de şiir kasetlerimden bir tanesinde bu mısralar yer alır, 'İçimde kaynayan bir mahşer var. Bu mahşer bir de annelerin kalbinde kaynar.' Buradan hareketle anne kalbi hem narindir hem güçlüdür. Anneler, bu tip zor konuların çözümünde devreye girdiklerinde iklimi değiştirebilirler. Hele ortada katledilen binlerce bebek ve çocuk varsa, toprağa düşen her yavruyu kendi çocukları gibi sahiplenirler. Kızlarım da annelerinden bu mektubu kaleme almasını istedi. Ben bu girişimi, bu bakımdan çok önemli buluyorum.
Mektup, Türkiye'nin Gazze diplomasisine yeni bir boyut ekledi ve resmi kanallardan yürütülen girişimlerin yanı sıra insani ve vicdani bir dilin de uluslararası ilişkilerde etkili olabileceğini aynı zamanda gösterdi. Maalesef, Batı'nın Ukrayna'daki masumlara yönelik yaklaşımlarının çeyreğini bile Gazze'de göremedik. Ellerinde tencerelerle, tabaklarla sıraya girip oradan bir miktar yemek almaya çalışan o yavruların halini, gözü olup da görmeyenlere yuh olsun demekten başka bir şey bize düşmez. Bu yavruların hali ortada. Bu nedenle biz herkesten, bütün Batı'dan bu insani yaklaşımı bekliyoruz. Biz kan ve gözyaşı bütün coğrafyalarda dinsin istiyoruz."
"Güney Kafkasya barışında Zengezur Koridoru'nu sormak istiyorum. Bütün taraflarla zaten görüştünüz. Beyaz Saray'da 8 Ağustos'ta Zengezur Koridoru için paraflar atıldı. Sonrasında Rusya'dan ve İran'dan olumsuz değerlendirmeler gelmişti. Gelişmeler zirveye nasıl yansıdı, izleniminiz nasıldı?" sorusuna karşılık Erdoğan, "Ben inanıyorum ki, Güney Kafkasya inşallah özlediği barışa kavuşacak. Sayın İlham Aliyev ile yaptığım ikili görüşmede de o umudu ben İlham Bey'de gördüm. Beyaz Saray'daki imzalar Ermenistan-Azerbaycan normalleşme sürecine tabii ki hız kazandırdı. Azerbaycan ve Ermenistan barış yolunda pürüzleri önemli ölçüde aştı ve son noktaya kadar geldiler." cevabını verdi.
Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ardından Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile etraflıca görüşme yaptıklarını anımsatarak, bu iki görüşmede de gerek Aliyev'in gerek Paşinyan'ın aynı noktada olduklarını ve aynı istikamete baktıklarını gördüğünü belirtti.
Zengezur Koridoru meselesinde de herhangi bir sıkıntı ve farklılık olmadığını vurgulayan Erdoğan, Aliyev'in bu konuda çok daha kendinden emin olduğunu kaydetti.
Erdoğan, "Hele hele Amerika seyahatindeki o buluşma, o görüşme, onların bu noktadaki atacakları adımlarda adeta belirleyici olmuş. Barışın sağlanmasıyla bölgemizdeki, burası çok önemli, kara ve demiryolları hareketlenecek, sınır kapıları açılacak, ticaret başta olmak üzere birçok alan olumlu etkilenecek. Bundan bizim de müspet etkilenmemiz söz konusu. Yeni işbirliği fırsatlarının değerlendirilmesiyle bölge ülkeleri de bundan kar edecek. Bunlar çok açık ve net ortada. Rusya ve İran da ilerleyen dönemde kaygılarının yersiz olduğunu anlayacaklar." değerlendirmesini yaptı.
"CHP'nin değişim söylemiyle yola çıkan yeni yönetiminin Türkiye'deki muhalefet sorununa çare olabileceğini düşünüyor musunuz? Bir de karşınızda gerçekten rakip olacak ciddi bir muhalefet görüyor musunuz? Diğer taraftan CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Sinop'taki füze denemelerinin balıkçıları ve balıkları rahatsız ettiğini söyledi. Bu açıklamalara yorumunuz ne olur?" sorusu üzerine Erdoğan, Sinop'ta ROKETSAN'ın geliştirdiği normal menzilli füzelerin ve Delta V'nin atışlarını yaptıklarını söyledi.
Bunların Türkiye'nin şu anda geliştirebildiği orta menzildeki füzeler olduğuna işaret eden Erdoğan, daha uzun menzildeki füzeler için farklı coğrafyada işlerin de bulunduğunu bildirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
"Ama şu anda biz Türkiye'nin bağımsızlığı için bu testleri yapmaya devam edeceğiz. Bu arada Sinop'ta balıkçılık 3-4 sene içerisinde beş misli büyüdü. Sinoplu balıkçıların hiçbir sorunu yok. Sinoplu balıkçılar Japonya'ya Türk somonu ihracatı yapıyorlar. Dolayısıyla Özgür Bey'in zannediyorum ne füzelerden haberi var ne Sinop'ta balıkçılığın gelişiminden ne de turizmden. 'Balıklar strese giriyor.' diye açıklama yapmış. Ah ah ülkem ne hallere kaldı ama aşacağız bunları.
Hep söylediğim gibi Türkiye'deki kronik muhalefet sorunu çözülmüş değil. Çözüm umudundan bile söz edemeyecek durumdayız. CHP, bugüne kadar hangi soruna çare üretebilmiş ki muhalefet sorununa çare olsun. Daha kendi parti içi meselelerine çözüm üretemeyen bir siyasi parti, Allah aşkına milletin sorunlarına çare olabilir mi? 'Millete hizmet edeceğiz' diyerek kazandıkları yerel yönetimlerin içler acısı hali, bunların yönetim anlayışının fragmanıdır. Bunlar hizmet etmeyi bilmez, bunlar sadece kavga etmeyi bilir."
"Ekonomideki gelişmeler planladığınız şekilde ilerliyor mu? Bu çerçevede faiz, enflasyon düşüşü ve bunun özellikle vatandaşın cebine yansıyan takvim süreci ne zaman tam olarak şekillenecek?" sorusuna Erdoğan, "Ekonomideki gelişmeler olumlu. Özellikle son 2-3 aydır tekrar güçlü, olumlu döngüye girdik. Mart-haziran döneminde hem içeride hem dışarıdaki birtakım gelişmeler tabii ki etkiledi ama bunlar geride kaldı. Hemen hemen bütün alanlarda tekrar güçlü, olumlu döndük." yanıtını verdi.
Erdoğan, ikinci çeyreğe ilişkin büyüme rakamlarının açıklandığını hatırlatarak, yüzde 4,8'in oldukça güçlü bir büyüme olduğunun altını çizdi.
Don ve kuraklıktan etkilenen tarım sektörü hariç bütün sektörlerde, bütün alanlarda çok güçlü büyüme olduğuna dikkati çeken Erdoğan, işsizlik oranlarının tek hanede, rezervlerin rekor düzeyde olduğunu, enflasyonda düşüşün devam ettiğini kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, sözlerini şöyle tamamladı:
"Tabii ki enflasyondaki düşüşle birlikte finansal koşullarda da iyileşme devam edecek. Bizim beklentimiz bu olumlu döngünün, trendin devam etmesi yönünde. Kişi başı milli gelirde muhtemelen bu sene Dünya Bankası tanımına göre üst gelirli ülkeler grubuna girmemiz oldukça muhtemel. Ülkemiz, kişi başı milli gelirle sınıf atlamış olacak. Biz tabii ki reel sektördeki gelişmeleri de yakından takip ediyoruz. Reel sektörün de rahatlaması, özellikle ihracatın, yatırımların artması için yoğun bir çaba içerisindeyiz. Enflasyonda yılı hedeflerimize uygun bir rakamla tamamlayacağımızı düşünüyoruz. Hayat pahalılığıyla olan samimi mücadelemiz gerçekten sonuç veriyor ve bu güçlü şekilde sürecek. Yani bir taraftan büyüyoruz, bir taraftan işsizlik ve enflasyon düşüyor. Finansal anlamda kaygılar, endişeler geride kaldı. Hem hazinenin borçlanma faizleri iniyor hem risk primimiz düşüyor hem rezervlerimiz gerçekten rekor düzeyde. Cuma günü itibarıyla rezervlerimiz 178 milyar doların üzerinde. Dolayısıyla güçlü bir irade, sabırla, kararlılıkla biz tekrar bu olumlu döngüye döndük. Allah'ın izniyle bu devam edecek."
