Türkiye'de doğum yapan kadınlara 2 aydan 6 aya kadar sunulan yarım çalışma ödeneğine son 7 yılda sadece 41 bin hak sahibinin başvuru yapmış olması destekten kimsenin haberinin olmadığı gerçeğini ortaya çıkardı.
İş Kanunu’na göre, doğum yapan kadın işçilerin, doğum öncesi ve sonrası 16 haftalık (çoğul gebelikte 18 hafta) rapor süresinin bitiminden itibaren yarım gün çalışıp yarım gün izin hakkı bulunuyor. Çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla tanınan yarım çalışma süresi ilk doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, üçüncü ve sonraki doğumlarda ise 180 gün olarak uygulanıyor. Çoğul doğum halinde bu sürelere 30’ar gün ekleniyor. Çocuğun engelli doğması halinde ise doğum sayısına bakılmaksızın 360 gün yarım çalışma hakkı bulunuyor. İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca da haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresince İşsizlik Fonu’ndan yarım çalışma ödeneği veriliyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, yarım çalışma ödeneği uygulamasına 2016 yılı nisan ayında başlandı. Yeterince bilinmediği için o tarihten bu yana sadece 41 bin 319 kişi yarım çalışma ödeneği hakkından yararlandı. Bu kişilere toplam 160.5 milyon lira ödenek verildi. Yarım çalışma ödeneğinden yararlananların sayısı 2021 yılında aylık 1.300 kişinin üzerine çıkarken, özellikle bu yılın başından itibaren giderek azaldığı gözleniyor. Eylül ayı itibarıyla sadece 741 kişi yararlandı.
EVLAT EDİNENLER DE YARARLANIYOR
Yarım çalışma ödeneğinden doğum yapan kadın işçilerin yanı sıra 3 yaşından küçük çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçi de yararlanabiliyor.
GÜNLÜK ASGARİ ÜCRET TUTARINDA
Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, işçinin çalıştığı işyerinden aldığı ücret ne kadar olursa olsun günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar uygulanıyor. Ödenekten sadece damga vergisi kesiliyor. 2023 yılının ikinci yarısı itibarıyla günlük ödenek tutarı 443.76 TL düzeyinde bulunuyor.
Ödenek, yarım çalışma süresi boyunca verilir. Ancak, yarım çalışma döneminde rapor kullanarak geçici iş göremezlik geliri (rapor parası) alanlara, bu süre boyunca ödeme yapılmaz.
ÖDENEKTEN KİMLER YARARLANABİLİR?
Yarım çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için doğum veya evlat edinme öncesi son 3 yılda işçinin en az 600 prim gününün bulunması, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışması, çocuğun hayatta olması gerekiyor.
Önemli bir ayrıntı ise yarım çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için analık hali izninin bitiminden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvuru yapılması gerekiyor. Mücbir sebepler dışında otuz günlük süreyi kaçırdıktan sonra başvuru yapılması halinde, gecikme süresi kadar eksik ödeme yapılır.
SİGORTA PRİMLERİ TAM GÜNE TAMAMAMLANIYOR
Yarım çalışma döneminde işveren sadece çalıştırdığı sürenin ücretini öder ve sigorta primlerini yatırır. Kalan yarısının sigorta primleri ise İşsizlik Fonu’ndan karşılanır. İşsizlik Fonu asgari ücret üzerinden prim ödemesi gerçekleştirir.
